Gıda Boyaları Zararlı mı ?

Gıda Boyaları Zararlı mı ?

Doğal olmayan gıda boyaları; şekerlemelere, enerji içeceklerine ve pişmiş hazır ürünlere parlak ve canlı renkler vermektedir. Bir takım markaların sahip olduğu ilaçların haricinde hazır turşularda, füme somonda ve ayrıca salata soslarında bile kullanılmaktadır. Aslına bakarsak yapay gıda boyalarının tüketimi son elli yılda yüzde 500 oranında yükseldi ve küçük çocuklar da bu yapay boyaların en büyük tüketicisi. Kanser ve alerjik rahatsızlıklar haricinde çocuklarda hiperaktivite gibi çok ciddi yan tesirlere doğal olmayan gıda boyalarının sebep olabileceği iddia edilmektedir. Bu konu çok tartışmalıdır ve konu ile alakalı çok fazla fikir ayrılığı bulunmaktadır.

Gıda Boyası Nedir ? Yapay Gıda Boyaları Nelerdir ?

Gıda boyaları, gıdanın görüntüsünü yapay renkler verip, değiştirmek için geliştirilmiş kimyasal ürünlerdir. İnsanlar asırlardır gıdalara renklendirici eklemektedirler. Ancak ilk doğal olmayan gıda boyası 1856 senesinde kömür katranından üretilmişti. Bugünlerde gıda boyaları petrolden üretilmektedir.

Senelerdir, yüzlerce doğal olmayan gıda boyası çeşitleri üretildi. Ancak bu boyaların çoğu toksik olarak saptandı. Yalnızca birkaç doğal olmayan gıda boyası günümüzde gıdalarda kullanılmaktadır. Gıda üreticileri sık sık doğal olmayan gıda boyalarını, beta karoten ve pancar ekstraktı gibi tamamen doğal gıda renklendiricilerine tercih ederler. Bunun sebebi doğal olmayan boyalar daha canlı renkler üretirler. Ancak doğal olmayan yapay gıda boyalarının güvenilirliği ile alakalı tartışmalar bulunmaktadır. Bugünlerde gıdalarda kullanılan tüm yapay boyalar için hayvan deneylerinde toksisite testi yapıldı. FDA ve EFSA gibi düzenleyici ajanslar, doğal olmayan gıda boyalarının belirgin bir sağlık riskine yol açmadığının sonucuna ulaştılar. Ancak bu konuda herkes aynı fikirde düşünmüyor. Enteresan şekilde, birtakım gıda boyalarının bir ülkede güvenli olduğu kabul edilirken, bir başka ülkede kullanımı yasaktır. Bu durum, yapay gıda boyalarının güvenliği ile alakalı kafa karışıklığına sebep olmaktadır.

Yiyeceklerde Kullanılan Yapay Gıda Boyaları

Aşağıda belirtilmiş olan gıda boyalarının tüketimi, hem FDA hem de EFSA tarafınca onaylanmıştır.
1. (Eritrosin) Red No.3 : Şekerlerde, meybuzlarda ve pasta jölelerinde kullanılan kiraz kırmızısı gıda renklendiricisidir.
2. (Allura kırmızısı) Red No. 40 : Enerji içeceklerinde, şekerlerde, soslarda ve tahıllarda kullanılan koyu kırmızı gıda boyalarıdır.
3. (Tartrazin) Yellow No. 5 : Şekerlemelerde, içeceklerde, cipslerde, patlamış mısırlarda ve tahıllarda bulunan limon sarısı bir gıda boyasıdır.
4. (Güneş batımı sarısı) Yellow No 6 : Şekerlemelerde, soslarda, pişirilmiş gıda ürünlerinde ve dondurulmuş meyvelerde kullanılan sarı-portakal rengi gıda boyasıdır.
5. (Brilliant Blue) Blue No. 1 : Dondurmalarda, konserve bezelyelerde, hazır çorbalarda, meybuzlarda ve kremalarda kullanılan yeşilimsi mavi gıda boyasıdır.
6. (Indigo Carmine) Blue No. 2 : Şekerlemelerde, dondurmalarda, tahıllarda ve atıştırmalıklar içerisinde bulunan kraliyet mavisi gıda boyasıdır.

Gıda Boyaları Zararsız mı ?

1973 senesinde bir pediyatrik allerji uzmanı, çocuklarda olan hiperaktivite ve öğrenme bozukluklarının gıdalarda bulunan yapay boyalardan ve koruyucu maddelerden kaynaklı olduğunu iddia etti. Bu zamana kadar bu iddiayı kanıtlamış olan çok fazla çalışma yapılmıştır fakat aileler bu görüşü benimsemedi.

Uzman, hiperaktivite, öğrenme bozuklukları ve dikkat eksikliği olan çocuklar için bir diyet uyguladı. Bu diyet, bütün yapay gıda boyalarını saf dışı bırakıyordu. 1978 senesinde yayınlanmış olan ve bu konuda yapılan ilk deneyde göre çocuklara bir doz kadar doğal olmayan gıda boyası verildiğinde gözlemlenen davranışlarında hiçbir değişiklik görülmedi. O süreden bu yana bir kaç çalışma, doğal olmayan gıda boyaları ve çocuklardaki hiperaktivite arasında küçük ama anlamlı bir ilişki buldu. Yapılan bir klinik çalışmasında diyetten yapay gıda boyaları ile beraber koruyucu madde olan sodyum benzoatın çıkarılması hiperaktivite belirtilerini azalttı. Yapılan bir başka çalışmada da, doğal olmayan gıda boyaları ve koruyucu maddeler kaldırıldığında çocukların yüzde 73’ünde hiperaktivite belirtilerinin azaldığı gözlemlendi. Bir başka çalışmada da sodyum benzoat ile birlikte yapay gıda boyalarının 3 yaşında ve 8 ile 9 yaşındaki çocuklarda hiperaktiviteyi yükselttiği tespit edildi. Ancak çalışmaya katılan insanlar yiyecekler ile birden fazla yapay madde tükettikleri için hiperaktiviteye neyin sebep olduğunu belirlemek oldukça zordur.

Gıda Boyaları

Yellow 5 olarak bilinmekte olan tartrazine; sinirli olma, huzursuzluk, depresyon ve uyku problemlerinin dahil olduğu davranışsal değişikliklerle alakalıdır. Sonucuna bakacak olursak on beş çalışmanın analizi, doğal olmayan gıda boyalarının çocukların bünyesinde hiperaktiviteyi arttırdığı sonucuna varmaktadır.

Bütün çocuklar yapay gıda boyalarına aynı oranda tepki vermez. Southampton Üniversitesi’nde görevli araştırmacılar; yapay gıda boyasının bir çocuğu ne şekilde etkileyeceğini belirleyen genetik bir bileşen buldular. Hiperaktiviteye sahip olan ve olmayan tüm çocuklarda yapay gıda boyasının etkisi gözlemlenirken bazı çocuklar diğerlerine oranla daha hassaslardı. Buna rağmen hem FDA hem de EFSA yapay gıda boyalarının güvenli olmadığına dair yeterli kanıt olmadığı sonucuna vardı. Bunun sebebi düzenleyici ajanslar, bir bileşenin zararlı olduğu kanıtlanana kadar geçen sürede güvenli olduğu prensibine dayanır. Ancak bu konuda endişelenmemiz için yeterice kanıt bulunmaktadır.

Tuhaf şekilde Büyük Britanya hükümeti 2009 senesinde gıda üreticilerini, gıdaları renklendirmek için alternatif yapay maddeler bulmaları için teşvik etti. 2010 senesinde Birleşik Krallık, gıdaların üstlerinde, içeriğinde yapay gıda boyası olduğuna dair bir etiket bulunmasını zorunlu kıldı.

Doğal olmayan gıda boyalarının güvenliği çok tartışmalı bir konudur. Ancak gıda boyalarının güvenliğini değerlendiren çalışmalar, uzun süreli hayvan çalışmalarıdır. Tuhaf şekilde, Blue 1, Red 40, Yellow 5 ve Yellow 6’yı kullanan çalışmalar kansere sebep olan etkilerine dair herhangi bir kanıta rastlamadı.

Gıda Boyaları Zararlı mı ?

Blue 2 üstüne yapılan bir hayvan deneyi, yüksek doz uygulanan grupta kontrole kıyasla beyin tümörü gelişimini yükseltti. Blue 2 üstüne yapılan diğer deneyler, herhangi bir yan etkiye rastlamadı. Red 3 olarak da bilinen eritrosin, en tartışmalı gıda boyasıdır. Eritrosin verilen erkek sıçanların tiroid kanseri geliştirme riskleri yükseldi. Bu çalışmaya dayanarak 1990 senesinde FDA eritrosini kısmi olarak yasakladı ancak daha sonra yasağı kaldırdı. Çalışmanın incelenmesinin ardından tiroid tümörlerine doğrudan eritrosinin sebep olmadığı bulundu. ABD’de Red 3 genel olarak Red 40 ile değiştirilmiştir. Ancak hala şekerlemeler ve meybuzlarda kullanılmaktadır.

Toksisite çalışmalarında birçok yapay gıda boyası herhangi bir yan etkiye sebep olmazken, boyalarda bulunan bazı maddeler ile ilgili endişeler bulunmaktadır. Red 40, Yellow 5 ve 6 kansere sebep olabilen bileşenler içerebilmektedir. Benzidin, 4-aminobifenil ve 4-aminoazobenzen yapay gıda boyalarında bulunan potansiyel karsinojenlerdir. Bu maddelerin yapay gıda boyalarında düşük düzeylerde bulunmasına izin verilmiştir ve bu seviyelerde güvenli oldukları varsayılmaktadır.

Doğal olmayan gıda boyası tüketimi, özellikle küçük çocuklar arasında artmaktadır. Oldukça fazla yapay gıda boyası tüketimi sağlık riski oluşturabilmektedir. Ancak Red 3 boyası haricinde doğal olmayan gıda boyalarının kansere sebep olduğuna dair geçerli olan bir kanıt yoktur. Doğal olmayan gıda boyalarının güvenliğini test eden oldukça fazla sayıda çalışma seneler önce yapıldı. O zamanlardan bu yana yapay gıda boyası alımı dramatik şekilde artış gösterdi ve çok sayıda yapay gıda boyası diğer koruyucular ile beraber besinlere eklendi.

Gıda Boyaları Alerjiye Sebep Olur mu ?

Birtakım doğal olmayan gıda boyaları alerjik reaksiyonlara sebep olabilmektedir. Oldukça fazla sayıda olan çalışmalarda tartrazin olarak da bilinen Yellow 5’in kurdeşene ve astım belirtilerine sebep olduğunu gösterdi. Tuhaf şekilde, asprin alerjisi bulunan kişilerin Yellow 5’e de alerjik tepkili olma ihtimali yükselmektedir. Kronik kurdeşeni olan insanlar ile yapılan bir deneyde hastaların yüzde 52’si yapay gıda boyalarına alerjik reaksiyon gösterdi. Red 40, Yellow 5 ve 6 en çok tüketilen ve alerjik reaksiyona sebep olma ihtimali en yüksek olan gıda boyalarıdır.

Yapay Gıda Boyalarından Uzak Durmak Gerekir mi?

Doğal olmayan gıda boyaları ile alakalı en endişe verici iddia kanser ile ilişkili olmalarıdır. Ancak bu iddiayı destekleyen ispatlar zayıftır. Bugünlerde mevcut olan deneysel çalışmalara dayanarak, gıda boyası tüketiminin kansere sebep olması olası değildir.

Bazı yapay gıda boyaları birtakım kişilerde alerjik reaksiyonlara sebep olur. Ancak tüketen kişinin alerjisi bulunmuyorsa yapay gıda boyasını beslenme planından çıkartması gerekmez. En güçlü iddia, yapay gıda boyaları ve çocuklarda olan hiperaktivite arasındaki bağlantıyla alakalıdır. Bazı küçük çocukların diğerlerinden daha hassas olmasına rağmen birkaç deneysel çalışmada yapay gıda boyalarının çocuklarda hiperaktiviteyi yükselttiği gözlemlendi. Eğer çocukta hiperaktif davranışlar görülmekteyse gıda boyası diyetten çıkarılmalıdır.

Yapay gıda boyalarının besinlerde kullanılma sebebi gıdayı görsel olarak daha çekici duruma getirmektir. Boya, besine herhangi bir besleyici ek takviye sağlamamaktadır. Yapay gıda boyalarının en sık kullanıldığı besinler, işlenmiş ürünlerdir. Bu sebeple gıda boyalarına ek olarak işlenmiş ürünlerde bulunan katkı maddelerinin sebep olduğu zararlar da olmaktadır. Genel sağlığı koruyabilmek için, işlenmiş besinlerin tüketiminin minimuma indirilmesinde yarar vardır.

Gıda Boyaları Zararlı mı ?

POPÜLER KONULAR

Bu Konu da İlginizi Çekebilir

TÜM OYUNLARI KAZANIN! (Razer Blackwidow Elite Klavye ve Razer Deathadder Elite Mouse)

TÜM OYUNLARI KAZANIN! (Razer Blackwidow Elite Klavye ve Razer Deathadder Elite Mouse) Herkese merhaba; bu …

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir