Aşağılık Kompleksi Nedir ?

Aşağılık Kompleksi Nedir ?

Alfred Adler’in 1907 senesinde kaleme aldığı “Organların Aşağılığı ve Onun Psişik Yoldan Telafisi Üzerine Bir Çatışma” isimli yazı “aşağılık kompleksi” kavramın ortaya çıkışıdır. Bahsettiğimiz bu yazıda bireyin bir takım organlarının ya da duyularının eksiklik yaşaması veya yetersiz kalması ile ne şekilde başa çıktığından ve telafi edebilmek için ne gibi yollara başvurduğundan bahsetmektedir.

Ancak Alfred Adler daha sonra bu görüşünü çok daha genişleterek biyolojik ve sosyolojik yapı şeklinde aşağılık kompleksinin iki noktasına dikkat çekmiştir. Telafi ve başa çıkma savunmalarının üstünde fazla durmamıştır.
Biyolojik olarak bakıldığında aşağılık kompleksli birey, bir organ veya duyu bozukluğu durumunda başka bir organını veya duyusunu normalden fazla kullanıp, çalıştırarak ötekinin eksik olma durumunu telafi etmeye çalışır. Baktığımızda bir diğer yön daha çok çalıştırılıp, geliştirilip ödünleme gerçekleştirilmiş olur. Örnek verecek olursak, gözleri görmeyen birinin kulakları çok fazla hassas ve duyarlı olmaktadır.

Aşağılık Kompleksi Nedir ?

Zaman zaman bu ödünleme durumu psikoza dönüşebilmektedir. İçinde olduğu toplumdan rahatsız olmak ve bu durumdan kaçınmak isteyen kişi zaman geçtikçe sağır olabilir, ancak bu organik olmamakta ve tamamen psikolojik olan bir sağırlıktır. Aslında bu, bir tür savunma mekanizması olmaktadır. Sosyolojik yapı kapsamında aşağılık kompleksine baktığımızdaysa, toplum içerisinde değişik biçimlerde karşımıza çıktığını kolaylıkla görebiliriz.

Toplumsal cinsiyet kapsamında en belirgin örneğini verecek olursak ataerkil ve erkek çocukların daha önemli olduğu bu gibi toplumlarda kız çocuklarının kendilerini oldukça değersiz hissetmeleridir.
Alfred Adler sonrasında aşağılık kompleksinden, aşağılık duygusu haricinde bir anlam çıkarmamak gerektiğini vurgulamıştır. Böylelikle aşağılık kompleksi, biyolojik ve sosyolojik anlamlarının haricinde psikolojik olan bir boyut da kazanmıştır.

Aşağılık Kompleksi Tanımı

Alfred Adler, aşağılık kompleksini tanımlarken çok fazla çekememezlik ve haset gibi olumlu olmayan duyguları da vurgulamıştır. Kişi kendisini sürekli eksik ve yetersiz görmektedir, bu durum da kişinin kendisini sürekli ispatlama çabasına sürükler. Başka bir deyişle, yeterince özgüvene sahip değildirler. Alfred Adler bu bireylerin aşırı hırslı olabileceğini ancak amaçlarının yalnızca kendilerini ispatlamak olması sebebiyle başarılarının topluma faydalı olmayacak şekilde sonuçlanacağını belirtmiştir.

Aşağılık Kompleksi Nasıl Oluşur ?

Alfred Adler’e göre her birey bir aşağılık ve yetersizlik duygusuyla doğmaktadır. Hatta bireyin zaman geçtikçe belli bir hedefe ve amaca odaklanması ve üstünlük kurup başarılı olabilmek için bu duyguya ihtiyacı olmaktadır. Çünkü aşağılık kompleksi kişinin hayatında önemli bir itici güç olabilir, bu sebeple her kişide bir miktar aşağılık kompleksi olabilir. Çünkü bu bir psikolojik sorun olmamakla birlikte, “durum”dur.

Ancak bu durum bireyin yaşamını ve ilişkilerini negatif etkileyecek seviyede değilse sorun olmamaktadır. Kişi hayatında yaşadığı bazı başarısızlıkları ve eksiklikleri yaşamındaki her alana genellemekte, her zaman kendisiyle alakalı olumsuz cümleler kurmakta, başkalarının gözünde nasıl göründüğünü çok önemsiyor ve kendine dair olumsuz algıları da aşırıysa aşağılık kompleksi çok kritik duruma gelmiş ve tedavi edilmeli demektir.

Aşağılık kompleksi, çocuklukta yaşananların bir sonucudur. Baktığımızda o dönemde çocuk, ebeveynleriyle sağlıklı iletişim kuramamış, duygularına ve düşüncelerine önem verilmemiş ve bir de ek olarak şiddet görmüşse yetişkin olduğu dönemde de aşağılık kompleksi yaşaması kaçınılmazdır. Ayrıca, yaşıtlarının zorbalığına maruz kalmış ve eğitim aldığı ortamda da bunun gibi sorunlar yaşamışsa yine zaman geçtikçe aşağılık kompleksine dönüşecek olan önemli bir özgüven eksikliği yaşaması da kaçınılmaz olacaktır.

Aşağılık Kompleksi Tedavisi

Aşağılık kompleksi durumu tedavi edilebilmektedir. Ancak onunla birlikte bir de psikolojik rahatsızlık varsa profesyonel bir destek almak çok daha doğru olacaktır. Ancak kişi yalnızca aşağılık kompleksi yaşıyorsa, ilgi duyduğu ve yetenekli olduğu alanları bulup, bunlar ile ilgilenerek özgüveninin gelişimini ve kendisi ile alakalı negatif algılarının kırılmasını başarabilir. Mutlu ve başarı sağlamış olduğu anılara ve deneyimlerine odaklanan ve bunları zihninde öne çıkaracak uğraşlar aynı biçimde bireyin kendisine dair pozitif algılar geliştirebilmesini sağlayabilir.