ASP.NET’de Kullanıcı Kontrolleri Nedir ?

ASP.NET’de Kullanıcı Kontrolleri Nedir ?

ASP.NET’de bulunan kullanıcı kontrollerinin tanıtımsal olan yazım kuralları, ASP.NET internet sayfası hazırlarken kullanmakta olduğumuz yazım kurallarına oldukça benzerler. Temel fark @ Page direktifinin yerine @ Control komutunun kullanılması ve kullanıcı kontrollerinin içeriğini de html, form ve body elementlerinin olmamasıdır.

Kullanıcı Kontrolü Oluşturabilmeniz İçin

1. Yeni bir dosya oluşturun ve uzantısını da .ascx şeklinde kaydedin. Veya daha kolay olanı VWD 2005 Express Edition içinden oluşturduğunuz yeni internet sayfasına yeni bir öğe ekleyin ve diyalog kutusundan “Web User Controls” seçeneğini seçerek isimlendirin.

Not: Kullanıcı kontrollerini internet sitenizin App_Code dizinine ekleyemezsiniz. Aksi halde ilgili sayfa çalışmaya devam ederken “parse” hatası oluştur.

2. Sayfanın en üstünde bir @ Control direktifi oluşturun ek olarak kullanacağınız dili (kullanacaksanız) belirtin.

3. Kullanıcı kontrolünün görüntülemesine isteğiniz içinde olan kontrolleri ekleyin.

4. Kontrollerin olayları, veri kaynağı içinden veriyi okuma veya yazma şeklinde kullanıcı kontrolünüzün gerçekleştirmesini düşündüğünüz görevler için lazım olan kodları yazın.

5. Kullanıcı kontrolü ile ev sahibi sayfa arasında bilgi paylaştırmak istiyorsanız özellikleri kullanıcı kontrolü içinde oluşturun. Özellikleri, herhangi bir sınıf oluştururken yaptığınız şekilde public olarak da düzenleyebilirsiniz, get veset ifadelerinden de faydalanabilirsiniz.

Bazı zamanlar hazır ASP.NET Web sunucu kontrolleri tarafınca desteklenmeyen işlevleri gerçekleştirmeyi isteyebilirsiniz. Bunun gibi durumlarda kendi kontrollerinizi oluşturmanız mümkün. İki seçim var;

– Kullanıcı Kontrolleri; Kullanıcı kontrolleri içerisine işaretleyici ve internet sunucu kontrolleri yerleştirebileceğiniz taşıyıcılardır. Bu kontrollere birim şeklinde davranabilir dolayısıyla özellik ve metotlarını tanımlayabilirsiniz.

– Uyarlanmış kontroller: Uyarlanmış kontrol, “Control” ayrıca “WebControl” den de kalıtımsal olarak türetip, yazdığınız sınıftır.

Kullanıcı kontrollerinin yaratılması, uyarlanmış kontrollere bakacak olursak büyük ölçüde daha basittir çünkü var olan kontrolleri yeniden kullanma şansınız bulunur. Bu da özellikle karmaşık kullanıcı arayüzü etkenleri ile birlikte oluşturulmalarını basitleştirir. Bu yazı ASP.NET kullanıcı kontrolleri ile birlikte çalışma konusunda genel bir bakış oluşturmaya yöneliktir.

Kullanıcı Kontrolü Yapısı Nedir ?

Bir ASP.NET kullanıcı kontrolü arayüzü ve de kodu bakımından tüm bir ASP.NET internet sayfasına (.aspx dosyası) benzemektedir. Kullanıcı kontrollerini de ASP.NET internet sayfalarını oluşturduğunuz biçimde oluşturursunuz ve düşündüğünüz işaretleyici ve alt kontrolleri de eklersiniz. Bir kullanıcı kontrolü, aynı internet sayfasının yapabildiği şekilde kendi içeriğini çalışma anında değiştirebilecek veri bağlama şeklinde kodlar barındırabilir. Kullanıcı kontrollerinin ASP.NET web sayfalarından ayrıştığı noktalar aşağıdaki gibi olmaktadır;

– Kullanıcı kontrollerinin dosyalarının uzantıları .ascx şeklindedir.
– Kullanıcı kontrolleri ayarlar ve öteki özellikleri tanımlayabilmek için @ Page komutu yerine @ Control komutunu içerir.
– Kullanıcı kontrolleri bir başlarına çalıştırılabilecek dosyalar değillerdir. ASP.NET sayfaları içine herhangi bir kontrolün yerleştirildiği şekilde yerleştirilmeleri gerekir.
– Kullanıcı kontrolleri html, body ve form etiketlerini içlerinde bulundurmazlar. Bu etiketler kontrolün olduğu internet sayfasında olmak mecburiyetindedir.

ASP.NET web sayfasında kullanacağınız tüm HTML etiketlerini (html, body ve form etiketleri hariç) ve web kontrollerini kullanıcı kontrolünde de uygulayabilirsiniz. Örnek olarak araç çubuğu olarak kullanılmak üzere bir kullanıcı kontrolü yaratıyorsanız bu kullanıcı kontrolünün üstüne bir dizi Button internet sunucu kontrolü yerleştirerek bu butonlar için olay yordamları yaratabilirsiniz. Aşağıdaki örnek, kullanıcının aşağı ve yukarı butonlarına tıklayıp, metin kutusu içerisindeki bir çok seçimi değiştirebildiği bir döndürücüyü çalıştıran kullanıcı kontrolünü göstermektedir.

Güvenlik Notu

Bu örnek potansiyel bir tehdit şeklinde kullanıcı girdilerini kabul eden metin kutusu içermektedir. Varsayılan şekilde ASP.NET internet sayfaları kullanıcının bu kutulara girdiği değerlerin betik ya da HTML etiketi içerip içermediğini kontrol etmekte.

ASP.NET’de Kullanıcı Kontrolleri Nedir ?

Dikkat edecek olursanız kullanıcı kontrolü ASP.NET sayfasına çok fazla benziyor; birkaç kontrol (bir metin kutusu ve iki buton) ve butonların tıklanma komutları ile sayfanın yüklenme olayını işlemek için kodlar mevcut. Fakat kullanıcı kontrolü, içerisindeki kontroller hariç hiçbir etiket bulundurmuyor ve @ Page komutunun yerine @ Control komutu ile başlamakta.

Bir Sayfaya Kullanıcı Kontrolü Eklemek

Bir kullanıcı kontrolünü bir taşıyıcı sayfa üzerine eklemek için onu söz konusu sayfaya kayıt ettirmeniz gerekmektedir. Kaydederken, sayfa üstünde kullanıcı kontrol bildiriminizi ayarlarken kullanacağınız kullanıcı kontrolünü içeren .ascx dosyasını, ön ek etiketini ve isim etiketini de belirtmiş olmanız gerekmektedir.

Kullanıcı Kontrolü için Özellikleri ve Yöntemleri Belirleme

Sayfanın özelliklerini ve yöntemlerini ne şekilde belirliyorsanız kullanıcı kontrolünün özellik ve yöntemlerini de yine aynı şekilde belirleyebilirsiniz. Kullanıcı kontrolünün bir özelliğini tanımladığınızda, aynı anda bu özelliği hem bildirimsel şekilde hem de kod içerisinde değiştirme imkanını kazanmış oluyorsunuz.

Kullanıcı Kontrolündeki Olaylar

Bir kullanıcı kontrolü internet sunucu kontrolleri içerdiğinde bu kullanıcı kontrolü içine alt kontroller tarafınca tetiklenen olayları işlemek üzere kod yazabilirsiniz. Örnek olarak, bir kullanıcı kontrolü bir buton bulunduruyorsa bu kullanıcı kontrollünün içinde butonun tıklanma komutu için bir işleyici oluşturabilirsiniz. Taşıyıcı sayfanın varsayılan şekilde kullanıcı kontrolündeki alt kontroller tarafından tetiklenen olaylara erişimi olmaz. Fakat kullanıcı kontrolünün kendisi için olay yordamları tanımlayıp, taşıyıcı sayfanın olay sırasında bilgilendirilebilmesi için tetiklenmesini mümkün kılabilirsiniz. Bunu herhangi bir sınıf için olay yordamı tanımlar şekilde uygulayabilirsiniz.

Dış Kaynaklara Başvuru

Kullanıcı kontrolleri, taşıyıcı sayfalardan farklı olarak önbellekleme komutlarını destekleyebilmektedirler. Dolayısı ile sayfalarınıza kullanıcı kontrolleri ekleyebilir ve sayfaları ayrı parçalar halinde önbellekleyebilirsiniz.